حامی عدالت- نیره ساری: : شاید تا قبل از این کمتر کسی شاهد انگشتهای بیرون زده خانمی از شیشه خودرو برای استعمال دخانیات بود. روزگاران قدیم حرمتها به اندازه امروز شکسته نشده بود که در مجالس شادی پیر و جوان و زن و مرد مشغول استعمال قلیان باشند اما رفته رفته همه چیز رنگ باخته است. رنگ باختنی که فقدان فرهنگ سازی، آگاهی بخشی و البته بیتوجهی به قانون هر روز پر رنگتر از قبل چشمها را به سمت خود بر میگرداند. طبق آمارها در فاصله پنج ساله سال ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۰ شیوع استعمال دخانیات در گروه سنی ۱۸ تا ۳۵ سال ۸۸ درصد در خانمها و ۱۹ درصد در آقایان افزایش یافته است و همچنین در فاصله سالهای ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۶ شیوع استعمال دخانیات در گروه سنی ۱۳ تا ۱۵ سال در دختران ۱۳۳ درصد و در پسران ۱۳ درصد افزایش یافته است. مصرف قلیان در دوره ۱۰ ساله ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰ نیز ۵۷ درصد در زنان و ۱۷ درصد در مردان افزایش یافته است. در مطالعه دیگری که در بین ۲۰۰۰ خانم در استان البرز در سال ۱۴۰۰ انجام شد، شیوع مصرف قلیان ۱۰.۵ درصد بوده است. سایر مطالعات نیز نشان دهنده دو برابر شدن شیوع مصرف دخانیات در پسران و دختران است. دخانیاتی که که گفته م شود دروازه ورود به مصرف مواد مخدر است. اما سوال اینجاست قانون کجای ماجرا قرار دارد و آیا صرف جرم انگاری و برخوردهای تنبیهی برای کاهش مصرف کافی خواهد بود؟!
به اعتقاد مشاور حقوقی جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران صرف قانون و جرم انگاری مشکل افزایش مصرف مواد دخانی حل نخواهد شد و این مضوع باید با آگاهی بخشی و تشویق هم پیش برود.
حمیدرضا شهسواری مشاور حقوقی جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران در گفتگو با حامی عدالت به بررسی قوانین مرتبط با حوزه دخانیات پرداخته و معتقد است: در حالت کلی قوانین ثبت شده برای قدیم است که قوانین ما در حوزه دخانیات مستثنی نیست و بسیار منسوخ و قدیمی محسوب میشود.
وی با بیان این مطلب که در گذشته اینترنت و فضای مجازی به شدت فعلی گسترش نداشت، میگوید: قوانین یا باید بازدارنده باشد یا عامرانه باشد و هشدار دهد اما در حوزه دخانیات قوانین ما تا حدی منسوخ شده است و عمدتا هیچ کدام از این دو موضوع را دربر نمیگیرد.
مشاور حقوقی جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ضمن اشاره به برخی بندهای قانونی مرتبط در حوزه دخانیات بیان میکند: به طور مثال در متن قانون ممنوعیت فروش در این فضای مجازی دیده نشده است حال آنکه قدیم با مراجعه به مغازه و… دخانیات تهیه میشد اما امروزه با اینترنت سفارش قلیان میگیرند و به بهترین نحو حمل و ارائه میکنند.
وی تاکید میکند: هرچند دادستانی در تلاش برای به روز رسانی قوانین است اما ما نیازمند قوانینی هستیم که ترس و واهمه ایجاد کند.
وی در رابطه با تاثیر گرانی دخانیات بر میزان گرایش و مصرف میگوید: لزوما گرانی باعث کاهش مصرف مواد دخانی نخواهد شد و فردی که درگیر میشود گرانی را ملاک قرار نمیدهد؛ این موضوع در کشورهایی که اقتصاد معنی میدهد اثرگذار است اما در کشور ما چندان نتیجه بخش نخواهد بود لذا صرف قانون امکان کاهش وجود ندارد و امروز همه چیز به یکدیگر متصل شده است.
شهسواری در مورد سهم قانون در حوزه کاهش مصرف دخانیات بیان میکند: جرم انگاری لزوما باعث کاهش تحقق آن نمیشود بلکه به آگاهی جامعه بر میگردد و در کنار آن تنبیه و تشویق و آگاهی باید پیش برود در حالیکه ما همواره تنبیه را در نظر میگیریم.
وی به نقش آموزش و فرهنگ سازی از زمان نوجوانی و حتی کودکی اشاره داشته و معتقد است: خجالت در اجتماع بسیار موضوع مهمی است که این به ساختار و تربیت بر میگردد و نقش آموزش در فرهنگ سازی و کاهش مصرف از همه چیز بیشتر است.
به اعتقاد وی قطعا باید بازدارندگی را با قانون پیش برد اما صرف قانون باعث نتیجه مطلوب نمیشود.
یکی از نکات جالب توجه در اظهارات مشاور حقوقی جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران به فروش و عرضه تجملاتی دخانیات بر میگشت که دراینباره بیان میکند: این روزها دخانیات حکم تجملات را پیدا کرده است و شما ببینید در مغازههای شهر به عنوان دکور دخانیات و ملزومات را به فروش میرسانند لذا تا مادامی که مقابل فروش گرفته نمیشود انگیزه خرید بالا میرود چراکه وقتی دخانیات به عنوان کالای لوکس در قالبهای مختلف به فروش میرسد قطعا تلاش برای کاهش انگیزه مصرف بینتیجه خواهد بود.
مشاور حقوقی جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران خاطر نشان میکند: در شرایط امروز آگاهی دادن از هر چیز مهمتر است که متاسفانه از فقدان آن رنج میبریم، چرا کسی به جامعه نمیگوید که سیگار کشیدن صرف بیماری برای فرد نیست بلکه برای جامعه هم بار سنگین و تبعات مختلف مادی و معنوی دارد.
وی در پایان تاکید میکند: قوانین نانوشته که همان فرهنگ سازی است، باید اجرا شود و اجازه ندهیم قبح مصرف بیش از این ریخته شود.
هرچند که باید گفت طبق اظهارات مطرح شده صرف قانون بازدارندگی و کاهش مصرف نخواهیم داشت اما به راستی کم اثربودن قوانین منسوخ شده را چگونه باید فریاد زد؟! آیا کسی یارای مبارزه با فروشهای ممنوعه در کشور را ندارد؟! تکلیف ماده ۸ قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات چه میشود که بر اساس آن هر ساله باید از طـریق افزایش مالیـات، قیمت فرآوردههای دخانی به میزان ده درصد (۱۰%) افزایش پیدا کند؟!