متین فرهنگیان
پژوهشگر و نویسنده مسائل حسابداری
یکی از انواع اصلاح پولی حذف صفر از پول رایج ملی است و یکی از مهمترین دلایلی که کشورها را وادار به اجرای چنین برنامهای میکند عدم توانایی پول ملی در ایفای وظایف خود و همچنین ناکارآمدی نظام تسویه مبادلات پولی است که به طور عمده ناشی از وجود تورم مستمر است،واصلاح پول یا حذف صفر از واحد پول به یکی از نیازهای اقتصادی کشور برای تسهیل در مبادلات تجاری تبدیل شده است و این موضوع سالها پیش در دستور کار بانک مرکزی قرار داشته است که با هدف ارزش اسمی پول صورت میگیرد،و پس از بحرانهای اقتصادی رخ خواهد داد،البته دولت با اصلاح پول ملی سعی در متقاعد کردن مردم در پایان رساندن تورم شدید دارد.
تجربه برخی کشورهادر حذف صفر از پول رایج ملی
سیاست حذف صفر سیاستی است که در ۷۱ کشور جهان به وقوع پیوسته است،تجربه کشور ترکیه که یک کشور اروپایی است به یکباره در سال ۲۰۰۵ وادار به حذف صفر از پول ملی خود شد،و در سالهای آغازین قرن بیست و یکم میلادی مردم ترکیه برای خریدی جزئی چند میلیون لیر ترکیه هزینه میکردند که با سیاست حذف صفر از پول رایج ملی این کشور لیر جدید جایگزین لیر قدیم شد،کشور آلمان مابین دو جنگ جهانی اول و دوم با کاهش ارزش پول ملی مواجه شد که این امر موجب شد، مردم آلمان برای خرید مایحتاج ضروری زندگی خود هزینه گزافی پرداخت کنند و به سیاست حذف صفر از پول ملی روی آوردند، در سال ۱۹۹۲ میلادی آرژانتین موجب کاهش چشمگیر ارزش پول ملی در این کشور شد و دولت آرژانتین برای جلوگیری از افزایش تورم و اصلاحات اقتصادی خود اصلاح پولی را در دستور کار خود قرار داد، کشور برزیل در چندین مرحله به دلیل وجود تورم شدید طی شش مرحله، ۱۸ صفر را از پول ملی خود حذف کرده است و تاکنون از گرانترین کشورهای آمریکای لاتین و رکورددار حذف صفر در بین تمامی کشورها تلقی میشود،کشور بلغارستان برای سهولت در امور حسابداری و پرداختهای نقدی و حل مشکلات ناشی از واحد پول خود و پیوستن به پول واحد اروپایی و داشتن تورم شدید تصمیم به حذف صفر از واحد پول ملی خود گرفتند.
مزایا و معایب حذف صفر از پول ملی
مزایای حذف صفر
۱.سهولت در جابهجایی پول و افزایش امنیت:
مردم باید در معاملات خود با کاهش حجم زیادی از اسکناسها از امنیت و آسایش لازم برخوردار باشند تا بتوانند به راحتی فعالیتهای اقتصادی و روزمره خود را انجام دهند.
- صرفه جویی در وقت وهزینههای معاملاتی:
با سیاست حذف صفر میتوان هم در وقت و هم در هزینه بخشهای حسابداری و مالی کشور صرفه جویی کرد چون با صفرهای زیادی در امور خود سر و کار دارند.
۳.جلوگیری از ورود ارزهای خارجی:
با افزایش ارزش پول ملی،اکثریت مردم به پول داخلی اکتفا میکنند و از ارزهای خارجی کمتر استفاده میکنند.۴.اثرات روانی مثبت در جامعه:وقتی صفر از واحد پول ملی کسر گردد مردم از لحاظ روانی گمان میکنند که هزینههای کمتری را متحول شدهاند که این اثرات روانی مثبت افزایش اعتماد مردم را نیز به دنبال دارد.
۵.کاهش هزینههای چاپ اسکناس:
با افزایش چاپ اسکناس علاوه براین که هزینه زیادی را به دنبال دارد،بعضی از خواص پول مانند سهولت در جابهجایی، از دست خواهد رفت
۶.کاهش تورم: کاهش تورم موجب جذب سرمایه گذاران خارجی خواهد شد که این امر در روند رشد اقتصادی کشورها قابل توجه است.
۷.افزایش ارزش اسمی پول:
حذف صفر موجب افزایش جایگاه واحد پول ملی در عرصه بین المللی خواهد شد.
معایب حذف صفر
۱.افزایش قیمتها در بازار:
دراین شرایط عدهای تلاش میکنند، قیمتهای خود را بر مبنای پول جدید ارزش گذاری کنند که این امر موجب افزایش قیمتها خواهد شد.
۲.عدم پذیرش برخی از افراد ( افراد مسن ):
برخی از افراد بخصوص افراد مسن تا سال هااز پذیرفتن پول جدید خودداری خواهند کرد.
۳.هزینههای گزاف جایگزینی اسکناسهای جدید با قبلی:
یکی از دلایل مخالفان طرح حذف صفر این است که جایگزینی اسکناسهای جدید با قبلی هزینههای گزافی رو به دنبال دارد.
۴.بی ثمر بودن اجرای اصلاح پولی (حذف صفر ):
بسیاری معتقدند که اصلاح پولی اثری روی سرمایه گذاری و اشتغال و کنترل و مهار تورم ندارد،چون پول تنها ضریب تبدیل کالا به واحد پول است،در صورتی که مهمترین هدف از حذف صفر مهار تورم است.
نتیجهگیری
تجربه برخی از کشورها در حذف صفر از پول ملی نشان میدهد که برای موفقیت در این سیاست باید به مجموعهای از عوامل اقتصادی و سیاسی و بررسی زیرساختهای لازم برای مهار تورم توجه کرد و همچنین عواملی نظیر استقلال بانک مرکزی و وجود سیستم نرخ ارزی ثابت و عدم تامین مالی دولت از طریق انتشار اسکناس را میطلبد که موجب ارزش گذاری مجدد پول ملی میگردد.سیاست حذف صفر در بعضی از کشورها نظیر هلند موفق عمل کرده و زبانزد ملت دنیاست در کشور ما نیز ایران این طرح بر روی میز مسئولین قرار گرفته است و مطابق با شنیدهها و تلاشهای فراوان مسئولین مربوطه و با دلسوزی و حرکت هوشمندانه آنها میتوان آینده بهتری را برای پول ملی متصور شد که این خبر از آن دسته خبرهای دلگرم و خائز اهمیت برای جامعه و مردم است.