اخذ رضایت، پزشک را از مجازات جرم ارتکابی معاف می کند در حالی که اخذ برائت پزشک را از ضمان مالی، دیه و خسارات معاف می کند
حامی عدالت: در عصر حاضر به دلیل پیشرفت های پزشکی و مراجعات ناگریز اغلب مردم به این صنف، پزشکی و جرایم مرتبط با آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بیماران در روزگاری که حرف تخصصی پزشکی روز به روز تخصصیتر و رو به پیشرفت است راهی جز مراجعه به پزشک در جهت سلامت جسم و روح و گاه حتی برای زیبایی ندارند.
پزشک مانند سایر مشاغل دیگر، دارای یک سری تعهدات است و چنانچه این تعهدات نقض شود ملکف به جبرات خسارات وارد شده ناشی از این نقض است. برخی از این تعهدات، دارای منشا قراردادی است و برخی دیگر از آن منشا غیر قراردادی دارد و به واسطه قانون یا عرف به عهده اشخاص گذاشته شده ونقض کننده این گونه تعهدات نیز مسئرل جبرات خسارات است.الزامات خارج از قرارداد که به موجب قانون یا عرف ایجاد میشود تحت عنوان مسئولیت مدنی به معنای خاص بحث میشود و از آنجا که تعهدات پزشک فاقد منشا قراردادی است لذا به طرح مسئولیت پزشک میپردازیم.
در قوانین موضوعه ایران، قانون گذار برای مسئولیت پزشک چندین مقرره را به تصویب رسانیده از جمله مواد ۴۹۵ و ۱۵۸ قانون مجازات اسلامی و ماده ۱و۳ قانون مربوط به مقررات پزشکی و داروئی و ماده ۶۴۸ و ۵۳۹ قانون مجازات تعزیرات، تمسک به الزامات خارج از قرارداد و… به طورخلاصه مسئولیت ناشی از عملکرد متوجه پزشک می گردد وفق مقررات فوق با بررسی دو مفهوم به نام رضایت و برائت روشن میگردد. این دو مفهوم که در عرف مترادف به کار می رود اما در عالم حقوق وجه افتراق مهمی دارند.بدین معنا که رضایت برای زائل کردن وصف کیفری رفتارارتکابی پزشک به کار می رود در حالی که برائت برای از بین رفتن ضمان پزشک نسبت به دیه و خسارات مورد توجه قرار می گیرد.به طور خلاصه اخذ رضایت، پزشک را از مجازات جرم ارتکابی معاف می کند در حالی که اخذ برائت پزشک را از ضمان مالی، دیه و خسارات معاف می کند.
براساس قوانین موضوعه و کیفری و مدنی از باب مسئولیت و ارتکاب جرم این چنین برداشت میشود که اگر پزشک مرتکب تقصیر در عمل ارتکابی شده باشد مطلقا ضامن دیه است(حتی اگر برائت اخذ کرده باشد)و اگر مرتکب تقصیر در عمل ارتکابی نشود مطلقا ضمان دیه نخواهد بود( حتی اگر برائت اخذ نکرده باشد) اما اخذ برائت از بیمار فقط بار اثبات دلیل را عوض میکند. بدین معنی که اگر برائت اخذ شده باشد اصل براین است که پزشک مرتکب تقصیر نشده است واین بیمار است که باید برای اثبات ادعای خود دلیل بیاورد ولی اگر برائت اخذ نشده باشد اصل بر این است که پزشک مرتکب تقصیر شده واین پزشک است که باید عدم قصور یا تقصیر خود را ثابت کند والا ضمان خواهد بود.
در مراجعه به پزشک و اثبات تقصیر مشارالیه، پزشک علاوه بر جبران خسارات مادی، ملزم به جبران خسارت معنوی مراجعین خود نیز هست./ محمد حسین نادی – وکیل پایه یک دادگستری