درقانون مجازات اسلامی به این نحو بیان شده است که چنانچه فردی از طریق روزنامه یا نوشتهای و یا حتی به صورت شفاهی یک امری را به کسی نسبت بدهد و نتواند صحت آن را اثبات نماید مرتکب جرم افترا شده است و به مجازات یک ماه تا یک سال حبس و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد
حامی عدالت: امروزه بیش از گذشته شاهد خشونت و درگیری اقشار مختلف جامعه با یکدیگر هستیم و این نزاع و درگیری بعضا منتج به آثار و صدمات سنگین و جبران نشدنی برای اشخاص شده است.
یکی از عواملی که سبب بروز نزاع و درگیری در بین افراد میشود و به نوعی مقدمه ی شروع این درگیریها است، هتک حرمت و هتک حیثت اشخاص است.
دراین متن به برسی این جرائم و موارد مرتبط با آن میپردازیم.
هتک حرمت به چه معنا است؟
هتک در لغت به معنای بیاحترامی وبی حرمتی میباشد و دراصطلاح به این معنی میباشد که شخصی با ارتکاب هر رفتاری اعم از انجام دادن کاری (به طور مثال به کار بردن الفاظ رکیک نسبت به شخصی) و انجام ندادن کاری (برای مثال عدم احترام نظامیان به مافوق خود) موجب بیاحترامی و خدشهدار شدن شخصیت و یا آبروی شخص یا اشخاص شود. همانطور که اشاره شد مواردی مختلفی را میتوان نام برد که موجب هتک حیثت آبرو و شخصیت افراد میشود که شایعترین آن توهین است.
ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی، توهین به افراد را شامل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک دانسته است البته در صورتی که موجب حد قذف نشود و مجازات آن را نیز به شلاق تا ۷۴ ضربه یا پنجاه هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی دانسته است.
و این موضوع درخصوص توهین و فحاشیهایی که درفضای مجازی محقق میشود را نیز شامل میشود.
منظور از قذف چیست؟
جرم قَذف یک نوع توهین خاص نسبت به افراد است که ریشه در فقه اسلامی دارد. قَذف؛ در لغت به معناى انداختن، گذاشتن و رها کردن آمده است. دراصطلاح به این معنی است که فردی بدون داشتن دلیل و شاهد جرم زنا یا لواط را به کسی نسبت دهد و نتواند آن را ثابت کند و همچنین با به کار بردن الفاظی نسبت به پدر و مادر، خواهر یا برادر جرم زنا و لواط را به آنان نسبت بدهد که در این صورت جرم قذف محقق شده است و شخص به هشتاد ضربه شلاق محکوم میشود.
جرم قذف و مجازات شلاقی که در پی دارد به جهت حرمت آبروی افراد و قبح موضوع وضع شده است تا افراد به راحتی به خود اجازه ندهند این عمل را به کسی نسبت بدهند.
افترا و نشر اکاذیب
هتک حیثت افراد فقط در غالب توهین و قذف واقع نمیشود. گاهی ممکن است شخصی بدون به کار بردن الفاظ رکیک موجب شود آبرو و حیثیت یک شخص خدشه دار شود.
درقانون مجازات اسلامی به این نحو بیان شده است که چنانچه فردی از طریق روزنامه یا نوشتهای و یا حتی به صورت شفاهی یک امری را به کسی نسبت بدهد و نتواند صحت آن را اثبات نماید مرتکب جرم افترا شده است و به مجازات یک ماه تا یک سال حبس و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.
به عنوان مثال شخصی در یک جمعی مدعی میشود که فلان شخص کلاهبردار است و درصورت شکایت آن شخص، فرد مدعی کلاهبرداری نتواند صحت ادعای خود را ثابت نماید که به مجازات افترا محکوم میشود.
همچنین قانون در مقرره ی دیگر عنوان داشته است که چنانچه شخصی به جهت رسیدن به مقاصدخود مطالب خلاف واقع و حقیقت را اظهار نماید و به نوعی موجب شود جامعه را تحت تاثیر اظهارات کذب خود قرار دهد (تشویش اذهان عمومی) مرتکب جرم نشراکاذیب شده است.
جرم نشر اکاذیب به جهت گستردگی موضوع و آثار و تبعات بیشتری که برای زیان دیده به همراه دارد نسبت به جرم افترا مجازات سنگینتری دارد.
اما خدشه دار شدن آبروی افراد فقط از طریق الفاظ و نوشتار واقع نمیشود. برای مثال اگر فردی به جهت متهم کردن شخصی و به تبع آن مجازات آن شخص در ماشین، خانه و… آن شخص مواد مخدر، مشروبات الکلی، سلاح و هر چیزی که جرم باشد جاسازی نماید.
قانون با پیشبینی وضع موجود و اثبات این امر فردی که این عمل را انجام داده است را به حبس شش ماه تا سه سال و یا تا ۷۴ضربه شلاق محکوم میشود.
توهین به مقامات و کارکنان دولت
مقامات و روسای کشور و کارکنان وابسته به آنها باتوجه به شغل و وظایفی که دارند همواره در معرض توهین و افترا قرار دارند. در قانون مجازات اسلامی نیز به جهت حمایت از این اشخاص مجازات مستقل و متفاوتی برای خاطیان در نظر گرفته شده است.
مطابق با ماده ۶۰۹ قانون مجازات اسلامی هر کس با توجه به سمت، یکی از روسای سه قوه یا معاونان رئیسجمهوری یا وزرا یا یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی یا نمایندگان مجلس خبرگان یا اعضای شورای نگهبان یا قضات یا اعضای دیوان محاسبات یا کارکنان وزارتخانهها و موسسات و شرکتهای دولتی و شهرداریها در حال انجام وظیفه یا به سبب آن توهین نماید به سه تا شش ماه حبس و یا تا (۷۴) ضربه شلاق و یا پنجاه هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی محکوم میشود.
همچنین مطابق با ماده۵۱۴ قانون مجازات اسلامی هر کس به حضرت امام خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی و مقام معظم رهبری به نحوی از انحاء اهانت نماید به حبساز شش ماه تا دو سال محکوم خواهد شد. / محمدامیر کریمی- مولف و پژوهشگرحقوقی