مهمترین خصوصیت سند رسمی لازم الاجراء بودن آن است بدین معنا دراسنادی که حاوی تعهدی باشند بدون مراجعه به دادگاه و صرفا از طریق دفتر خانه صادر کننده سند میتوان درخواست صدور اجراییه کرد و در مدت کوتاهی در مقایسه با روند طولانی دادرسی به حق خود دست یافت
حامی عدالت- حسن سلیمی:گفته شد سندی ، رسمی است که در ادارات ثبت اسناد و املاک یا دفاتر اسناد رسمی و یا نزد سایر ماموران دولتی در حدود صلاحیت آنها و طبق قوانین و مقررات تنظیم میشود؛در این نوشتار قصد داریم وجوه تمایز و امتیازات سند رسمی را در قیاس با اسناد عادی برشمریم که برخی از آنها عبارتند از:
۱- طبق ماده ۷۰ قانون ثبت تمامی محتویات و امضاء های مندرجه در سند رسمی معتبر است مگر اینکه مجعولیت آن ثابت شود. بدیهیست مجعولیت سند فقط باحکم قطعی و نهایی مراجع قضائی امکانپذیر است.
۲- در پیوند با مطلب بالا هر کدام از مامورین اداری یا قضائی که محتویات و امضاء های سند رسمی را نادیده بگیرد و به آن ترتیب اثر ندهند به شش ماه تا یکسال انفصال موقت محکوم خواهد شد .
۳- اسناد رسمی نسبت به طرفین ، وراث و قائم مقام قانونی آنها معتبر است در حالیکه اسناد عادی در صورتی از چنین امتیازی برخوردار هستند که در دادگاه اصالت آن مورد حکم واقع شود یا از طرف کسی که سند علیه او ابراز شده است مورد تصدیق قرار گیرد ( ماده ۱۲۹۰قانون مدنی)
۴- تاریخ تنظیم سند رسمی معتبر است حتی نسبت به اشخاص ثالث است(ماده ۱۳۰۵ ق.م )این مزیت باعث میشود که هنگامیکه شخصی که ملکی را با سند رسمی میفروشد اگر همان ملک را با سند عادی یا رسمی بعدی به دیگری بفروشد عمل او باطل و معامله وی فاسد است و حتی اکنون در مواردی اساسا امکانپذیر نیست .
۵- طبق ماده ۲۲ قانون ثبت دولت فقط کسی را مالک ملکی میشناسد که ملک به اسم او ثبت شده یا ملک بصورت رسمی با او منتقل شده و این انتقال نیز در دفتر املاک اداره ثبت به ثبت رسیده یاملک از مالک رسمی به ایشان ارث رسیده باشد .
۶- در مقابل اسناد رسمی فقط میتوان ادعای جعل مطرح نمود و ادعای انکار و تردید به هیچ وجه پذیرفته نیست ادعای انکارغالبا موجب اطاله دادرسی میشود و شخص امضاء یا اثر انگشت خود را منکر میشود؛ ادعای تردید، اما هنگامی مطرح میشود که شخصی امضاء یکی از منسوبین خود را ذیل سندی مورد تردید قرار دهد.
۷- امضاء یا اثر انگشت ذیل اسناد رسمی در هنگام لزوم به کارشناسان رسمی کمک میکند تاسند مجعول از غیر آن شناسائی شود؛به این ترتیب که امضا و اثر انگشت ذیل اسناد رسمی اساس تطبیق قرار میگیرد.
۸- مهمترین خصوصیت سند رسمی لازم الاجراء بودن آن است بدین معنا دراسنادی که حاوی تعهدی باشند بدون مراجعه به دادگاه و صرفا از طریق دفتر خانه صادر کننده سند میتوان درخواست صدور اجراییه کرد و در مدت کوتاهی در مقایسه با روند طولانی دادرسی به حق خود دست یافت برای مثال وقتیکه یک آپارتمانی میخریم و فروشنده ضمن سند چند ماه زمان برای تخلیه و تحویل مورد معامله درخواست میکند و خریدار نیز قبول میکند آنگاه در سند قید میشود که ملک تخلیه و تحویل خریدار نشده است و یک قبض تخلیه که به امضاء فروشنده بعنوان متعهد جهت تخلیه رسیده است در اختیار خریدار قرار میگیرد و در صورت عدم اجرای تعهد توسط فروشنده ،خریدار در تاریخ سر رسید با مراجعه به دفتر اسناد رسمی صادر کننده سند تقاضای صدور اجراییه میکند پس از ابلاغ و اخطار به فروشنده ، اجراییه صادر میشود و به دایره اجراء ادارات ثبت ارسال میشود و اداره اجرا بلافاصله با هماهنگی با مامورین ملک را تخلیه و تحویل خریدار میدهد؛ همینطور است در مواقعی که مستاجر ملکی از پرداخت اجاره بهاء یا تخلیه مورد اجاره در پایان مدت اجاره استنکاف میکند در اینصورت نیز هنگامیکه بین موجر و مستاجر سند رسمی در دفتر خانه تنظیم شده باشد، موجر با مراجعه به دفتر خانه و درخواست صدور اجراییه عملیات تخلیه را شروع میکند و دفتر خانه تنظیم کننده سند با صدور اجراییه و ابلاغ آن به مستاجر و بعد از آن ارجاع به دایره اجراء میتواند اجاره های معوقه و تخلیه ملک را خواستار شود که این مهم معمولا در مدتی کمتر از پانزده روز انجام میپذیرد.
۹- بعنوان آخرین مزیت برای اسناد رسمی میتوان متذکر شد که اگر کسی بخواهد در دادگاه طرح دعوا کند و این نگرانی را دارد که خواسته وی تا زمان صدور حکم قطعی و نهایی شدن آن تضییع شود و از بین برود میتواند از دادگاه درخواست صدور قرار تامین خواسته نماید و اگر دعوی ایشان مستند به سند رسمی باشد دادگاه مکلف به قبول آن بدون پرداخت خسارت احتمالی است. در پایان متذکر میگردد که امتیازات فوق برخی از مهمترین مزایای سند رسمی در مقابل اسناد عادیست و موارد دیگری هست که در این یادداشت مجال پرداختن بدان نبود .