را به دنیا عرضه کند، نه فقط یک کار علمی فوق العاده انجام داده بلکه قدرت علمی و حتی سیاسی خود را به رخ جهانیان می‌کشد و این کار با درآمدهای نجومی برای شرکتهای سازنده واکسن همراه خواهد بود. شاید دلیل رقابت تنگاتنگ کشورهایی همچون روسیه،چین و امریکا برای عرضه سریعتر واکسنهای تولیدی شان همین نمایش قدرت باشد. اما ماجرای تولید و عرضه واکسن کرونا یا هر دارو و اکسن جدیدی در عرصه پزشکی به دلیل لزوم انجام آزمایشهای انسانی با حقوق بشر و موارد حقوقی دیگر گره خورده است. تاریخ علم نمونه‌های فراوانی از زیر پا گذاشتن اصول اخلاقی و انجام آزمایشهای پزشکی بر روی افراد بدون آگاهی و رضایت آنها را نقل می‌کند و در همین راستا قوانینی برای الزام به رعایت اخلاق در پژوشهای این چنینی وجود دارد. اهمیت مباحث حقوقی و اخلاقی پیرامون آزمایش انسانی واکسن و داروهای جدید را با توقف تولید واکسن ویروس کرونا در آکسفورد به دلیل واکنش‌های منفی مشکوک در یکی از داوطلبان بهتر متوجه می‌شویم. این واکنش منفی نشان میدهد لازم است داوطلبان اینگونه آزمایشات پیش از شروع کار بدانند در مسیری قدم می‌گذارند که ممکن است بازگشت نداشته باشد!
در طول تاریخ افراد زیادی برای پیشرفت علم داوطلب آزمایشات پزشکی شده اند. اما موارد متعددی هم وجود دارد که برخی پژوهشگاه‌ها با زیر پا گذاشتن اخلاق و حقوق انسانها بدون رضایت و حتی آگاهی افراد، داروها و یافته‌های تازه شان را برای روی آنها آزمایش کرده اند. این آزمایشها خیلی وقتها نتایج فاجعه باری داشته است.
فجایع انسانی در آزمایشات پزشکی
در طی جنگ جهانی اول و دوم حدود ۷۰۰۰۰ انسان بی گناه از افراد ناتوان جسمی و عقب افتاده فکری به جرم
بی خاصیت بودن و مفید نبودن به حال جامعه توسط نازی‌ها به کام مرگ رفتند. نازی‌ها با اعتقاد به لزوم اصلاح نژاد جامعه انسانی، مبادرت به حذف فیزیکی این عده در اردوگاههای مرگ نمودند.
در امریکا هم سلولهای سرطانی را برای شناخت تأثیر آن بر روی انسان به پیران و کودکان عقب افتاده ذهنی و جسمی بدون رضایت آنها تزریق کردند. همچنین مبتلا کردن صدها نفر از مردم گواتمالا به بیماری های مقاربتی چون سوزاک و سیفلیس در خلال آزمایشها و تحقیقاتی که از سال ۱۹۴۶ تا سال ۱۹۴۸ صورت گرفته است از موارد غیراخلاقی آزمایشات محققان و پزشکان آمریکایی در گواتمالاست. در این تحقیقات پزشکان آمریکایی عمداً ششصد و نود و شش مرد و زن را در ندامتگاه ملی گواتمالا و تیمارستان ملی این کشور به بیماری سیفلیس و سوزاک مبتلا کرده اند.
نمونه‌های متعددی از این دست بی‌اخلاقی‌ها در تاریخ ثبت شده است. جالب اینجاست که بسیاری از تحقیقات غیراخلاقی سالها بعد آشکار میشوند. بر اساس رسانه‌ای شدن این اتفاقات بود که در سال ۱۹۵۹ که اتحادیه ملی پرستاری آمریکا، اولین اعلامیه حقوق بیمار را منتشر کرد. پس از آن هم اکثر کشورها منشور حقوق بیماران را تدوین کردند؛ منشوری که در همه دنیا حق برخورداری از اطلاعات، حق اظهار رضایت و حق انتخاب را برای بیماران به رسمیت می‌شناسد. بدین معنا که هر فردی باید تمام اطلاعات مرتبط با بیماری خود را بداند و بر اساس این اطلاعات بتواند آگاهانه تصمیم بگیرد از میان روشهای درمانی و مراکز درمانی مختلف انتخاب کند.
توقف واکسن اکسفورد به خاطر واکنش منفی
حالا هم با افزایش رقابت میان کشورهای مختلف بر سر تولید واکسن کرونا نگرانی درباره رعایت موازین اخلاقی و حقوق بشری در مراحل آزمایش انسانی این واکسن بیشتر می‌شود. این در حالی است که تاکنون بیشتر بر جنبه‌های دسترشی همگانی و توزیع عادلانه واکسن کرونا تاکید شده است. اما با مشاهده واکنش منفی آزمایش واکسن کرونا بر روی یکی از داوطلبان واکسن آکسفورد، جنبه‌های حقوق بشری و عوارض منفی احتمالی ناشی از این واکسن بر روی انسانها و سرنوشت افرادی که تحت چنین شرایطی قرار میگیرند هم می‌تواند بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
طبق اخبار منتشر شده، مرحله سوم تحقیقات بزرگ شرکت آسترازنکا (شرکت بریتانیایی –سوئدی و چند ملیتی داروسازی) با همکاری دانشگاه آکسفورد برای تولید واکسن ویروس کرونا در ده‌ها منطقه در سراسر ایالات متحده به دلیل واکنش‌های منفی مشکوک در یکی از شرکت‌کنندگان در انگلستان، متوقف شده است.
