با وجود این در یک سال گذشته با پیدا شدن سر و کله ویروس تاجدار و همه‌گیری بیماری کرونا، زحمات و خدمات این گروه از کادر درمان بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته و لزوم توجه به مطالبات و حقوق پرستاران به عنوان یکی از ارکان اصلی ساختار بهداشت و درمان جامعه بیش از پیش مطرح است. در طول سالهای گذشته فعالان حوزه پرستاری تلاش‌های متعددی را برای به سرانجام رساندن قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری داشته‌اند اما به دلایل مختلف این تلاشها به در بسته خورده است. این بار شخص رهبری وارد میدان مطالبه گری برای اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری شده‌اند و در پیامشان به مناسبت روز پرستار اجرای این قانون و همچنین استخدام پرستاران را خواستار شدند. اما چه موانعی بر سر راه اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری وجود داشته که این قانون ۱۴ سال برای اجرایی شدن معطل مانده است؟ آیا اجرای این قانون منافع شخص یا گروه‌هایی را تهدید می‌کند و دستهای پشت پرده‌ای مانع از تحقق مطالبات به حق پرستاران شده است؟ چالش منابع مالی یا تضاد منافع؛ کدام یک اصلی‌ترین دلیل اجرایی نشدن قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری است؟ با ورود رهبری به عرصه مطالبه اجرای این قانون امید به تحقق مطالبات و حقوق پرستاران در میان این قشر خدوم افزایش یافته است. برای پاسخ به سوالات مطرح شده به سراغ محمد شریفی مقدم دبیر کل خانه پرستار و همچین محمد علی محسنی بندپی عضو کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی رفته و موانع اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری و افق‌های پیش رو را مورد بررسی قرار داده ایم.
آقای شریفی مقدم! حدود ۱۴ سال از تصویب قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری می‌گذرد. شما به عنوان یکی از فعالان حوزه پرستاری دلایل و موانع اجرایی شدن این قانون را چه می‌دانید؟
شریفی مقدم: برای بررسی موانع اجرایی نشدن طرح تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری باید ابتدا ببینیم چرا این طرح تصویب شد؛ قبل از سال ۷۵ گروه درمان هم حقوق ثابت می‌گرفتند که بر اساس گروه پایه و سنوات و تخصص تفاوت پرداخت شان یک و نیم تا دو برابر بود. به تدریج و بعد از دوران دفاع مقدس، پزشکان با بهانه‌هایی نظیر ماندگاری و کیفیت کار و بهانه‌هایی که در طرح تحول هم اتفاق افتاد، قانون کارانه پزشکان را تصویب کردند که بر اساس آن خدمات پزشکان تعرفه‌گذاری شد. بر این اساس با وجودی که با ورود یک بیمار به بیمارستان تمام پرسنل درگیر درمان می‌شوند، اما در عمل ۶۵ درصد پرداختی بیمار به پزشک می‌رسید و حدود ۲۰ درصد آن بین تمام پرسنل تقسیم میشد. ۱۰ درصد آن را نیز بیمارستان برمی‌داشت. اجرای طرح کارانه پزشکان موجب شد تا اختلاف دریافتی بین پزشکان و پرستاران به صد برابر برسد. بر این اساس به طور مثال اگر کار آن یک پرستار ۲۰۰ هزار تومان بود، پزشک همان بخش کارگران ۶۰ میلیون تومان بود. این اختلاف با گذشت سال‌ها بیشتر هم شده است. بعد از این ماجرا سازمان نظام پرستاری هم تصمیم گرفت خدمات پرستاران را تعرفه‌گذاری کند. پرستاران خدمات بیشتری از پزشکان ارائه می‌دهند و از سوی دیگر این خدمات تکرار بیشتری هم دارد و پرستاران مرتب در حال ارائه خدمات هستند. برای کاهش تبعیض و ثبت خدمات پرستاران قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاران به مجلس ارائه شد. این قانون ۴۰ توجیه داشت و در مجلس با رای قاطع ۱۹۲ نماینده تصویب شد. نهایتاً نیز ۸ هزار نفر ساعت نفر کارشناسی بر روی آن انجام شد و در کمیته‌های مختلف در وزارت رفاه و وزارت بهداشت طی این چند سال رایزنی‌های صورت گرفت. در زمان دولت دهم این قانون در صحن دولت رفت و انشا و شماره و ابلاغ شد.اما با آمدن دولت یازدهم مصوبات پایانی مصوبات سالهای پایانی دولت دهم اجرایی نشد. در زمان دکتر قاضی زاده هاشمی نیز بحث طرح تحول پیگیری و اجرا شد. طرحی که هزینه‌های زیادی را به مردم تحمیل کرد. وزارت بهداشت در تمام دولت‌ها با اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری مخالف بود. این در حالی است که ما به کمیسیون اجتماعی دولت رفته و بیمه‌ها و وزارت بهداشت را قانع کردیم که اجرای این طرح هم به نفع بیمه هاست هم به نفع مردم و هم به نفع پرستاران. اما مخالفتها ادامه پیدا کرد.
دلیل این مخالفتها چه بود؟
شریفی مقدم: علت مخالفتها بحث تعارض منافع است. در هیچ کجای دنیا پرسنل نظام سلامت اینقدر به صورت مافیای پیچیده و اینگونه نیست که تمام کسانی که تصمیم گیر، تصمیم ساز و سیاستگذار و قانونگذار و ناظر و مجری، همه از یک گروه خاص باشند. این طبقه‌بندی از همان زمان دهه ۷۰ که پول وارد نظام سلامت شد شکل گرفت. قبل از آن مردم پرداختی نداشتند و وقتی به بیمارستان مراجعه می‌کردند، در نهایت رقم بسیار ناچیزی پرداخت می‌کردند. چون تعرفه وجود نداشت و حقوق ثابت بود پزشک و پرستار محوریت و اولویت اولشان مریض بود. اما بعد از ورود پول به نظام سلامت، دندان گیر و چشمگیر بودن آن موجب شد تا برای پایداری این منابع پزشکان مناسب را هم در دست بگیرند و قدرت و ثروت در دست طبقه پزشکان قرار گرفت. جایی که قدرت و ثروت در کنار هم باشند شکل‌گیری فساد اجتناب‌ناپذیر است. بنابراین علت اجرایی نشدن قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری تعارض منافع است. وقتی دریافتی دو گروه در یک بخش چیزی نزدیک به ۳۰۰ درصد تفاوت داشته باشد، امر به آن گروه بالادستی مشتبه می‌شود که عقل کل و طبقه فرادست هستند. در حال حاضر در بیمارستانها نگاه پزشکان به پرستاران و سایر گروه‌های دخیل در درمان، نگاه فرادست به فرو دست است و ما شاهد این هستیم که پزشکان تمامی مناصب کلیدی در وزارت بهداشت را در دست گرفته‌اند؛از رئیس بخش گرفته تا رئیس بیمارستان!
در حالی که در سایر نقاط دنیا روسای بیمارستانها غیر پزشک هستند. اما در ایران رئیس بیمارستان باید پزشک باشد آنهم پزشکان متخصص! از سوی دیگر نظارت هم در مجلس و وزارت بهداشت با پزشکانی است که صاحب منصب هستند. در شورای عالی بیمه و هر کجایی که شما فکر کنید خود پزشکان مسئول ناظر و مجری هستند؛ بنابراین برای اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری به هر کجا مراجعه می‌کردیم به در بسته پزشکان بر می‌خوریم و آنها با اجرای این قانون مخالفت می‌کردند. در این زمینه نهادهای پرستاری را هم با خود همراه کردند.به طور مثال معاونت پرستاری وزارت بهداشت زیر مجموعه خودشان بود.معاونت پرستاری بیمارستانها را هم رئیس بیمارستان انتخاب می‌کند و اگر خلاف خواسته روسای بیمارستان که پزشک هستند کاری انجام شود، آنها را عوض می‌کنند. بنابراین اگر بخواهیم خلاصه کنیم؛ اصلی‌ترین دلیل عدم تحقق مطالبات پرستاران تعارض منافع بود که با گروه پزشکان داشتند و آنها اجازه ندادند علی رغم تلاش‌های جامعه پرستاری این قانون به سرانجام رسیده و اجرایی شود. من خودم شخصاً قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری را به کمیسیون اجتماعی دولت بردم و همه را برای اجرای این قانون قانع کردم نماینده سازمان مدیریت استخدامی کشوری نماینده وزارت رفاه نماینده وزارت رفاه و نماینده حقوقی ریاست جمهوری حضور داشتند همه قانع شدند اما به دلیل مخالفت نماینده وزارت بهداشت این قانون اجرایی نشد و وقتی مجری مخالف باشد قانون از دستور کار خارج می‌شود.
توجیه نماینده وزارت بهداشت برای مخالفت با اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری چه بود؟
شریفی مقدم: هیچ توجیه کارشناسی و منطقی نداشتند. سازمان مدیریت بیشترین ایرادی که به این قانون وارد می‌دانست به سبب بار مالی آن بود که من در پاسخ به آنها گفتم در حال حاضر بسیاری از کارهایی هست که صفر تا صد آن را پرستار انجام می‌دهد و در خدماتی همچون دیالیز، تزریقات وریدی،بخیه ساکشن پزشکان علاوه بر اینکه تعرفه خودشان را می‌گرفتند به حقوق پرستاران هم تجاوز می‌کردند و با خوردن مهر پزشک پایه خدماتی همچون دیالیز هزینه‌ای و بار مالی که بیمه‌ها تحویل میشد، سه برابر زمانی بود که پرستاران این خدمات را انجام بدهند و مهر پرستار این خدمت بخورد. اما دلیل اصلی مخالفت وزارت بهداشت با اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری در این است که اگر خدمات پرستاری تعرفه‌گذاری شود این شغل هویت پیدا می‌کند. در واقع یک بحث مالی وجود دارد و یک بحث دیگر اینکه نباید سایر گروه‌های دخیل در حوزه درمان شناسایی شده و هویت پیدا بکند. از سوی دیگر به تناسب وظایف و شرایط مسئولیت‌هایی هم وجود دارد. قبلاً گفته میشد مسئولیت کار پرستار با پزشک است اما در حال حاضر اصلاً به این صورت نیست. من خودم از سطح بعدی تا عالی عضو هیئت‌های انتظامی بودم. اگر پزشک دستور اشتباه بدهد، پرستار نباید انجام دهد و اگر انجام بدهد و بیمار خسارت ببیند، در سیستم‌های حقوقی و قضائی مسئولیت آن با خود پرستار است. بسیاری از پرستاران ما در حال حاضر محکوم به دیه شده اند. چرا که متاسفانه در هیئت‌های انتظامی هم پزشکان حضور دارند و بیشتر پرستاران را محکوم می‌کنند. در واقع دلیل خاص وزارت بهداشت پزشک سالار برای عدم اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری در این است که پولی که وارد نظام سلامت می‌شود، باید به ما برسد. در واقع ما با یک گروه تمامیت خواه انحصار طلب مواجهیم که همه چیز را برای خودشان می‌خواهند. این در حالی است که در دنیا این قضیه را حل کردند چون سلامت مهم است برای دولت‌ها و نیاز اصلی مردم است و پول‌های کلانی هم در حوزه سلامت ورود پیدا می‌کند. سال ۹۶ که نفت تحریم نبود درآمد نفتی ما ۱۰۰ هزار میلیارد تومان بود در آن زمان پولی که در نظام سلامت وارد میشد یک و نیم برابر درآمد نفتی بود. وقتی که پول زیاد وجود داشته باشد کسانی که قدرت را در دست دارند می‌خواهد این پول را به سمت خود بکشند. در بحث فیش‌های نجومی هم ما شاهد آن بودیم که در بیمارستانهای دولتی با وجودی که حقوق پرسنل، تجهیزات و همه چیز از دولت بود و پزشک تنها مهرش را در بیمارستان می‌گذاشت و رزیدنت‌ها عمل را انجام می‌دادند و بقیه گروه‌ها کار می‌کردند، در عمل شاهد این بودیم که پول این عمل‌های جراحی در جیب پزشکی می‌رفت که شب در منزلش خوابیده بود! بعد از این مجرای افشا شدن فیش‌های نجومی در حال حاضر تا سقف ۱۰۰ میلیون تومان برای کارانه پزشکان در
