همانطورکه مستحضر هستید کره جنوبی مدتهاست چیزی حدود ۷ میلیارد دلار از پولهای ایران را بلوکه کرده و تاکنون مذاکرات برای بازگرداندن این بدهی به سرانجام نرسیده است. از منظر حقوق بین‌المللی در برابر این اقدامات کره چه کاری میتوان انجام داد؟
ببینید کره جنوبی مثل خیلی از کشورهای دیگر مو به مو فرامین امریکا را پیاده میکند و این کشور هم مثل سایر کشورها و حتی چین حاضر نمی‌شود پیامدهای نقض قوانین داخلی آمریکا را تحمل کند. این موجب شده تا بخشی از درآمدهای حاصل از فروش نفت ایران به کره جنوبی در بانکهای این کشور مسدود شود. ایران این مشکل را حتی با عراق هم دارد و صادرات گاز طبیعی و برق ایران به عراق به حدود ۵ میلیارد دلار رسیده و دولت عراق نمی‌تواند این مقدار پول را به ایران پرداخت کند و در بانکهای عراق در بغداد وجود دارد.
آیا ما می‌توانیم پیگیری و شکایتی در این رابطه داشته باشیم یا نه؟
کره‌ای‌ها می‌گویند پول شما حاضر است و می‌توانید بیاید ببرید! اما مشکل اینجاست که به دلیل تحریمها ما نمی‌توانیم پول را به کشورمان انتقال بدهیم. اساس بحث تحریمهای آمریکا علیه ایران به این صورت است که می‌گوید هیچ بانکی نباید تراکنش مالی یا مبادلات پولی دلار با ایران داشته باشد، بنابراین وقتی هیچ بانکی نمی‌تواند فعالیت کند، انتقال پول باید به چه صورتی انجام شود؟
آیا این ساز و کار قانونی است؟
اکثریت قریب به اتفاق معاملات تجارت جهانی به صورت تراکنش‌های مالی اعتباری است و حجم کمی از دلار امریکا به صورت کاغذی وجود دارد. در دنیا و در اقتصاد بین‌الملل، تجارت به صورت تراکنش‌های اعتباری است. کره‌جنوبی مانند عراق و خیلی از کشورهای دیگر نمی‌تواند این تبادل مالی را با ایران انجام دهد و این بر اساس قوانین داخلی امریکاست.
یعنی کره جنوبی در تبادلات تجاری‌اش با ایران از قوانین داخلی امریکا تبعیت میکند؟
بله همینطور است. قبل از برجام، ایران ذیل فصل هفتم سازمان ملل و بر اساس قطعنامه این سازمان تحریم شده بود اما بعد از برجام، ایران از فصل هفتم منشور ملل متحد خارج شد و اتفاقاً خود امریکا هم به این مسئله رای مثبت داد. اما در زمان ترامپ یعنی بهار ۹۷ دوباره تحریمهای امریکا به صورت داخلی به صورت قوانین داخلی آمریکا اعمال شد. یعنی اجبار بین‌المللی ندارد اما کشورها برای آن که با امریکا درگیری پیدا نکنند و سرشاخ نشوند، ترجیح می‌دهند قوانین داخلی امریکا را پیاده کنند. امریکا می‌گوید اگر با ایران تراکنش مالی به صورت دلار انجام شود آن کشور و آن شرکت و آن بانک و هر شرکت و بانک دیگری که با آن بانک یا شرکت همکاری کند، مشمول تحریمهای امریکا می‌شود. برخی از شرکت‌ها در چین مشمولین تحریمها شدند.
یکی از بحث‌هایی که اخیرا مطرح شد بحث تهاتر واکسن بود که ما بتوانیم به ازای بدهی کره‌جنوبی به ایران واکسن و دارو از این کشور وارد کنیم؛ در این زمینه چه اتفاقی افتاد و چه نتیجه‌ای رسید؟
در این باره کره‌جنوبی می‌خواست واکسن‌هایی را که آمریکایی‌ها تمایل دارند به ایران بدهند در ازای این بدهی به ایران بفروشد. به طور مثال واکسن فایزر در حالی که ایران این واکسن را نمی‌خواهد و این مسئله دلایل مختلفی دارد از جمله اینکه شرکت‌ها و سرمایه داران صهیونیست در هیئت مدیره این شرکت هستند. از طرف دیگر این واکسن هنوز وارد مرحله تست انسانی نشده بوده و ورود عجولانه آن به سیستم تامین واکسیناسیون جهانی باعث شده تا عوارض جانبی شدیدی در کشورهای مختلف از خود نشان بدهد. علاوه بر اینها ایران توانسته آزمایشات بالینی واکسن تولیدی خود را در فاز انسانی به خوبی طی کند و نتایج درخشانی هم داشته است. واکسن تولید ایران با کوبا به موفقیتهای خوبی رسیده است؛ کوبا در مسائل بیولوژی و به ویژه واکسن از پیشرفته‌ترین کشورهاست و در گذشته هم ایران واردات زیادی در زمینه واکسن از کوبا داشته است و این کشور توانسته واکسن هایش را به بسیاری از کشورها صادر کرده و یا به‌صورت تولید مشترک عرضه کند که در حوزه واکسن کرونا هم بناست تا به صورت مشترک این محصول در ایران تولید شود و انتقال فناوری به ایران صورت بگیرد و در ازای این بناست تا کوبا از ایران نفت وارد کند. به این صورت هم مشکل ایران رفع می‌شود و هم مشکل کوبا و این یکی از مدل‌های خوب برای تجارت بین‌الملل بدون استفاده از دلار امریکاست.
اشاره داشتید که کره جنوبی یا عراق به منطور اجرای قوانین داخلی امریکا در تحریم پولی و مالی ایران نمی‌توانند تعهداتشان را نسبت به ما بجا آورده و پولهای بلوکه شده ایران را به ما بازگردانند. چرا آمریکا می‌تواند قوانین داخلی‌اش را به کشورهای دیگر تحمیل کند؟
چون دلار واحد پول تبادلات تجاری دنیاست. واحدهای پولی دیگر مبنای تجارت جهانی نیست و حتی کشوری مانند چین که با تمام دنیا تجارت دارد، بیشتر تبادلات تجاری‌اش بر مبنای دلار است. این مسئله به جنگ جهانی دوم باز می‌گردد. در این زمان تنها کشوری که توانایی تولید داشت امریکا بود و اکثر کشورهای جهان به ویژه کشورهای قدرتمندی مثل چین، ژاپن، آلمان، فرانسه و روسیه تخریب شده بودند و اقتصادشان به شدت آسیب دیده بود. اما امریکا دارای توانایی تولید بود. بنابراین هر کشوری که نیاز به کالایی داشت می‌توانست این کالا را از امریکا وارد کند. بر این اساس امریکایی‌ها قرار گذاشتند اگر بناست واردات کالایی از امریکا صورت بگیرد، بر مبنای دلار انجام بگیرد. امریکایی‌ها با قوانین وام و اجاره به کشورهای دیگر از جمله کشورهای اروپای غربی و ژاپن این اصل را پیاده کردند که تبادلات تجاری با دلار صورت بگیرد. این ماجرا تا زمان ریچارد نیکسون روند افزایشی داشت اما نیکسون کار جدیدی را بنیانگذاری کرد و میزان نیاز کشورهای جهان به تبادلات تجاری بین‌المللی مبنای پولی واحد پول کشور ایالات متحده شد. واحد پولی هر کشوری باید یک مبنایی داشته باشد؛ مثلاً در ایران مبنای واحد پولی طلاست. در برخی کشورها ممکن است میزان ذخیره ارزی یا توانایی صنعتی شان باشد اما امریکایی‌ها از همه اینها عبور کردند و میزان نیاز جهان به دلار را مبنای واحد پول ایالات متحده قرار دادند. بنابراین امریکایی‌ها به اصطلاح هر قدر اسکناس چاپ کنند و خلق پول بکنند، جهان این پول و این دلار را میخواهد. همه کشورهای جهان دلار امریکا را می‌خواهند چون داشتن دلار، حتی بهتر و راحت‌تر از طلا تبادلات تجاری را برای آنها میسر میکند. چون طلا را نمی‌توان در تبادلات بانکی استفاده کرد اما دلار را میتوان در تبادلات بانکی استفاده کرد. ضمانت دلار امریکا تایید دولت امریکاست و دولت امریکا مبنای آن را میزان نیاز جهان به تجارت قرار داده است. پس هر قدر تبادلات جهان بر مبنای دلار انجام شود، قدرت پولی امریکا افزایش پیدا میکند. همه اینها به یک معنا یعنی در ۵۰ سال گذشته امریکایی‌ها به رایگان خرید کرده اند.
چگونه این خرید رایگان انجام شده؟
یعنی اصطلاحاً خلق پول کرده‌اند و دلار خرید کردند و در ازای آن واردات داشتند و این دلاری که امریکا تولید کرده در چرخه جهانی گشته است و منعی هم برای تولید آن نیست. در ایران به ازای طلایی که بانک مرکزی دارد می‌تواند اسکناس تولید کند و مازاد بر آن ایجاد تورم میکند. اما با این ساز و کار امریکا هر قدر دلار تولید کند نه فقط تورمی تولید نمی‌کند بلکه جهان این دلار را میخواهد و برای آن مشتری وجود دارد. دلیل آن هم این است که برای تبادلات تجاری تمام کشورهای دنیا به دلار امریکا نیاز دارند. امریکایی‌ها می‌توانند از این قدرت استفاده کنند. هر وقت نیاز جهان به دلار آمریکا کم شود به دلار آمریکا آسیب وارد شده و قدرت آمریکا آسیب وارد می‌شود. یکی از دلایل حمایت شدید
