فیلم قسم درباره قتل زنی به نام رضوان است که خانواده و اقوام آن به دنبال ثابت کردن قاتل بودن شوهر وی یعنی آقا بهمن(با بازی مهران احمدی) به دادگاه هستند. تاکنون دادگاه ۵ سال به نتیجه رسیدن پرونده قتل را به تعویق انداخته و این آخرین دادگاهی است تشکیل خواهد شد و اگر قسامه انجام نشود رای به برائت داده خواهد شد. خانواده مقتول یعنی رضوان به رهبری راضیه(خواهر بزرگتر مقتول با بازی مهناز افشار) با اتوبوس خلیل برادر شوهر راضیه (با بازی حسن پور شیرازی) از گرگان به مشهد برای مراسم قسامه می‌روند. در این میان خسرو، همسر راضیه ( با بازی سعید آقاخانی) سر زده به جمع آنها می‌آید و با تصمیم قصاص برای بهمن مخالفت و حتی راضیه را تهدید به طلاق می‌کند.
قسامه در لغت به معنی سوگندخوردگان است. از لحاظ فقهی و حقوقی هرگاه مدارک کافی برای محکومیت متهم به قتل موجود نباشد و قاضی به محکوم بودن فردی ظن داشته باشد و نتواند تصمیم قطعی بگیرد، شاکی و کسی که از او شکایت شده می‌توانند با سوگند خوردن تعداد مشخصی از خویشاوندشان که با آن‌ها نسبت خونی هم دارند موجب محکومیت یا برائت کسی از اتهام ارتکاب جنایت شوند.
در چنین شرایطی هم ابتدا شاکی است که می‌تواند از این شیوه‌ی سوگند برای اثبات جرم مورد ادعای خود استفاده کند.
آخرین ساخته محسن تنابنده چنان حواشی حقوقی ای داشت که در اکران جشنواره فجر بدلیل مجادله لفظی نویسنده و کارگردان آن با یک حقوقدان حاشیه ساز شد.

در این فیلم هیچ سکانسی از دادگاه، دادسرا، قاضی یا وکیل در طول فیلم وجود ندارد. اما گفتگوهای زیادی از زبان شخصیت‌های فیلم که در اتوبوسی برای ادای قسم راهی هستند!، بیان می‌شود که بار حقوقی دارند و پر از ایراد هستند.
در یکی از سکانس‌های فیلم، شخصیت خسرو ( همسر راضیه) با هدف سنگ‌اندازی در راه قسامه در حال طرح مشکلات پیش روی قصاص از جمله الزام پرداخت تفاضل دیه به قاتل (با توجه به جنسیت مونث مقتول) است و هشدار می دهد که چون جنایت در ماه حرام بوده حتما دیه تغلیظ می‌شود. منظور حقوقی از تغلیظ، اضافه شدن یک سوم به دیه است. یعنی اولیای دم باید در پرداخت تفاضل دیه یک سوم اضافه‌تر هم پرداخت کنند؛ در حالی که ماده ۳۸۵ قانون مجازات‌های اسلامی اصلا چنین تفسیری ندارد و بر اساس این ماده قانونی « فاضل دیه تغلیظ نمی‌شود».
هرچند نیت خسرو جهت منصرف کردن راضیه و سایر اقوام ولی دم از قصاص بهمن است اما خسرو در فیلم به عنوان شخصیتی معرفی شده که در ملاقات با وکیل تسخیری خانواده مقتول از جزئیات پرونده آگاه است و هم چنین اشتباهی مرتکب شده است.
ماجرای بازسازی صحنه قتل هم از دیگر اشتباهات قسم است. فیلم مربوط به بازسازی صحنه قتل در اختیار شاکی قرار داده شده است. این در حالی است که اصولا این مورد باید زمره مدارک طبقه‌بندی شده مذکور در تبصره دوم ماده ۱۰۰ قانون آئین دادرسی کیفری باشد که ارائه آن به شاکی ممنوع است!
از طرف دیگر بازسازی صحنه قتل با ماموران کلانتری و دخالت بسیار زیاد خسرو(که در پایان فیلم مشخص می شود وی قاتل است) صورت می گیرد. نبود ماموران آگاهی و همه کاره بودن خسرو و انفعال ماموران کلانتری هم از اشتباهات این بخش از فیلم است.
در واقع بازسازی صحنه توسط ماموران کلانتری به عنوان ضابطان قضائی انجام می‌شود. این در حالی است که مطابق ماده ۹۲ قانون آئین دادرسی کیفری این مورد باید فقط توسط خود شخص بازپرس پرونده به عنوان مقام قضائی صورت بگیرد و چون موضوع پرونده قتل است تفویض این اختیار به ضابطین امکان پذیر نیست.
مشکل حقوقی بسیار بزرگ این فیلم، دستور قاضی برای اجرا شدن قسامه در حرم امام رضاست. دلیل اصلی فیلم برای سفر خانواده مقتول با اتوبوس و اتفاقات فیلم است هم همین دستور قاضی است.
یعنی در جایی که قاتل، مقتول، محل قتل و حوزه قضایی رسیدگی به پرونده همه در استان گرگان هستند و دشواری بردن افراد برای اجرای قسامه به شهری با فاصله ی زیاد می‌تواند مانعی در جهت اجرای قسامه تلقی شود، قاضی چنین دستور عجیب و غیر موجه ای صادره کرده که بیننده تصور می کند قاضی هر دستوری بخواهد می تواند بدهد.
در انتهای فیلم آقا بهمن از اتهام اصلی فیلم تبرئه می‌شود اما در سکانس تصادف اتوبوس، وی را می‌توان باعث و بانی اصلی تصادف و انحراف اتوبوس از جاده محسوب کرد.
در واقع پایان فیلم نشان داده می شود که مسبب مرگ یکی از شخصیت‌های اصلی فیلم یعنی اقا خسرو که در انحراف اتوبوس کشته می شود، همین آقا بهمن است. چون با اتومبیل خود آنقدر جلوی اتوبوس ویراژ داد که اتوبوس منحرف شد و چپ کرد.
البته مخاطب ممکن است فکر کند چون خسرو چون قاتل رضوان (همسر بهمن) بوده است، بهمن با کشتن خسرو مجازات نمی‌شود. اما با توجه به اینکه همسر مطابق قانون مجازات اسلامی صاحب حق قصاص نیست؛ بنابراین مطابق ماده ۴۲۱ قانون، بهمن را باید