موضوع بسیار شایع و البته غم انگیزی که متاسفانه همه ساله علی رغم همه ی هشدارها،آموزش‌ها ونظارت‌هایی که توسط مقامات و مسئولین ذی ربط صورت می‌گیرد و بازهم هر ساله آسیب دیدگان و قربانیان زیادی را به همراه دارد موضوع تصادفات رانندگی است.
در این نوشتار قصد داریم مختصری به موضوع تصادفات رانندگی از منظر قانونی و سپس بررسی رضایت نامه تصادف بپردازیم.
مسئولیت در تصادفات رانندگی
مسئولیت و تعیین مقصر در تصادفات رانندگی امری مهم محسوب می‌شود زیرا این امر علاوه بر مسئولیت مدنی و جبران خسارت،ممکن است مسئولیت کیفری را نیز برای مقصر حادثه به همراه داشته باشد.
مطابق با ماده ۷۱۴ قانون مجازات اسلامی چنانچه راننده در هنگام هدایت وسیله نقلیه احتیاط لازم را نکرده باشد یا قوانین و نظامات رانندگی را رعایت نکرده باشد و یا عدم مهارت راننده اثبات شود و در نهایت حادثه رانندگی منجر به فوت شود قتل غیرعمدی محسوب شده و مرتکب به شش ماه تا سه سال و پرداخت دیه نیز محکوم می‌شود.
همچنین اگر حادثه مطابق با شرایط گفته شده منجر به فوت نشود مجازات با توجه به شرایط متفاوت خواهد بود.
برای مثال اگر حادثه موجب از بین رفتن یکی از حواس یا اعضای بدن شود یا جنین سقط شود به حبس دوماه تا یک سال و پرداخت دیه محکوم می‌شود.و اگر صدمه موجب موارد گفته شده نباشد شخص خاطی به حبس یک تا پنج ماه و پرداخت دیه محکوم می‌شود.
و همچنین هرگاه راننده حادثه ساز درهنگام رانندگی و وقوع تصادف مست بوده باشد، گواهی نامه رانندگی نداشته باشد،یا با وجود اطلاع از عیب ماشین از آن استفاده نموده باشد،از محل‌هایی که مخصوص عبور عابر پیاده است یا محل‌های ورود ممنوع عبور کرده و مراعات و رعایت لازمه را نکرده باشد و همچنین با وجود امکان کمک به شخص مصدوم محل حادثه را ترک کرده باشد مجازات آن به مقدار دوسوم افزایش پیدا می‌کند.
اما جدای از بحث کیفری،مسئله ی مهم‌تر به ویژه ی برای زیان دیده از حادثه پرداخت خسارات وارده بر زیان دیده از تصادف می‌باشد.
مطابق با مقررات فعلی پس از شناختن مقصر حادثه یا در صورتی که مقصر حادثه شناخته نشود و متواری شود یا اصلا وسیله نقلیه وی دارای بیمه نامه به جهت پرداخت خسارات وارده به زیان دیده نباشد، صندوقی به نام «صندوق تامین خسارات بدنی» خسارات وارده بر زیان دیده را پرداخت می‌کند و بعدا به مقصر حادثه رجوع می‌کند.
رضایت نامه تصادف
آنچه تاکنون بیان شد در خصوص قصور و مسئولیت راننده متخلف که منجر به وقوع حادثه شده است بود.اما در بسیاری از موارد شاهد این موضوع هستیم که راننده مقصر و مسبب حادثه موفق به اخذ رضایت از زیان دیده حادثه می‌شود.
اخذ رضایت از زیان دیده حادثه رانندگی، غالبا درقبال پرداخت یا مصالحه ی خسارت‌های وارده صورت می‌گیرد.
در خصوص اخذ رضایت نامه باید این نکته را مدنظر قرارداد که حتی الامکان در دفاتر اسناد رسمی یا دادسرا یا دادگاه رسیدگی‌کننده به موضوع رضایت نامه اخذ شود.
اخذ رضایت در یک برگه ولو با خط و امضای شخص زیان دیده یک سند عادی محسوب می‌شود و از آنجایی که می‌توان صحت اسناد عادی را مورد جعل،انکار یا تردید قرارداد، ممکن است رضایت نامه از سوی رضایت‌دهنده مورد خدشه قرار بگیرد که همانطور که اشاره شد تنظیم آن در دفاتر اسنادرسمی، دادسرا یا دادگاه ترجیح دارد.
تاثیر رضایت نامه در مسئولیت کیفری راننده مقصر حادثه
یکی از طرق سقوط یا تخفیف مجازات در قانون مجازات اسلامی گذشت شاکی یا مدعی خصوصی می‌باشد.
پس از وقوع جرم ودر روند رسیدگی به موضوع یا پس از صدور رای قطعی،چنانچه شاکی از شکایت خود صرف نظر کند بحث تخفیف از طریق کاهش مدت یا تبدیل مجازات به مجازات دیگری به میان می‌آید که بسته به نظر قاضی رسیدگی‌کننده مجازات در نظر گرفته شده تغییر می‌یابد.
در خصوص مسئولیت کیفری راننده مقصر حادثه اصولا مطابق رویه قضائی موجود پس از اخذ رضایت از شاکی،عموما به دلیل سبک بودن مجازات حبس درنظر گرفته شده در خصوص این جرائم،شخص از مجازات معاف می‌شود یا نهایتا به پرداخت جزای نقدی محکوم می‌شود.
آیا شاکی می‌تواند از رضایت خود رجوع نماید؟
برای پاسخ به این سوال می‌بایست موضوع را از دوجنبه مورد بررسی قرارداد؛جنبه کیفری و حقوقی
درخصوص جنبه کیفری تصادفات، مطابق با قانون مجازات،اگر شاکی قبل یا بعد از صدور حکم از شکایت خود صرف نظر نماید دیگر امکان رجوع و بازگشت به شکایت وجود نخواهد داشت مگر با اثبات عدم اختیار،یا اکراه که اثبات آن امری بسیار سخت خواهد بود.
اما از بعد حقوقی و مطالبه خسارات از راننده مقصر یا شرکت بیمه وی، اگر بخواهیم بررسی نماییم باید بیان داشت که؛
چنانچه پس از طرح موضوع در دادگاه و بررسی قاضی رسیدگی‌کننده و اعلام پایان تحقیقات و رسیدگی،خواهان خسارت از کلیه ادعاهای خود صرف نظر نماید و به عبارت دیگر گذشت نماید،قاضی قرار سقوط دعوی صادر نموده و موضوع مجددا از سوی خواهان مطالبه خسارت قابل طرح و پیگیری نخواهد بود.
نمونه رضایت نامه تصادف
بسمه تعالی
رضایت دهنده: آقای / خانم:……………. فرزند:………… به شماره ملی:…………………. متولد: / / ۱۳ ساکن:…………………….. تلفن:…………
رضایت گیرنده: آقای / خانم:……………….……. فرزند:………….. به شماره ملی:…………………. متولد: / / ۱۳ ساکن:……………………. تلفن:…………..
در تاریخ تحریر این سند رضایت‌دهنده با مشخصات فوق حاضر و در کمال صحت عقل و جسم و به دور از هرگونه اکراه، تردید، ارعاب و اجبار به شرح ذیل اقرار نمودند: با عنایت به شماره پرونده:………………. و شماره بایگانی:……….. مثبوت در شعبه محترم……………. در خصوص دعوی اینجانب رضایت‌دهنده فوق علیه رضایت گیرنده فوق مبنی بر……………. حالیه طبق تجویز ماده ی ۱۰۱ از قانون مجازات اسلامی که مقرر نموده: عدول از گذشت ( رضایت ) مسموع نیست و علم کامل بر این موضوع، بدینوسیله رضایت قطعی، منجز و بی‌قید و شرط خویش را له نامبرده اعلام نموده و درخواست مختومه شدن پرونده امر را دارم.
رضایت دهنده: امضاء و اثر انگشت / تاریخ تنظیم:
*مولف و پژوهشگر حقوقی
