
دسترسی همه شهروندان ایرانی به وکیل دیگر یک آرزوی دست نیافتنی نیست. آمار «معاضدت» مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضائیه میلیونی شده است. در اختیار گذاردن وکیل برای اشخاصی که استطاعت مالی ندارند، فقط یکی از اقدامات معاضدتی مرکز وکلا است. مشاورههای میلیونی رایگان در مجتمعهای قضائی، برپایی میز خدمت حقوقی در شهرکها و موسسات و تفاهمنامههای متعدد در این رابطه، مشاورههای رایگان تلفنی بدون محدودیت زمان و مکان، هر مسجد یک حقوقدان و مواردی از این دست، خدمات حقوقی را به اقصی نقاط کشور گسترانده است.
خدمات ارائه شده در «تنها نهاد ملی ارائهکننده خدمات حقوقی در کشور» نه تنها عدالت را دستیافتنیتر کرده، بلکه از اطاله دادرسی در دادگاهها هم کاسته است: بالا بردن دانش حقوقی مردم باعث شده است حجم ورودی پرونده به مجتمعهای قضائی کمتر شود. برقراری صلح و سازش از دیگر اقدامات مکمل معاضدت در مرکز وکلا است. این موضوع نیز علاوه بر اینکه تعداد ناراضیان را کاسته، فیصله امور بدون مراجعه به دادگاه را هم رقم زده است. این مواهب گسترده جز با روحیه جهادی و انقلابی ممکن نمیشد. در اثر همه این اقدامات، وکلای دغدغهمند دیگر به معاضدت به چشم یک «تکلیف» نمینگرند، بلکه با فرهنگسازی گسترده از «وکیل معاضدتی» و «وکیل تسخیری» شدن با آغوش باز استقبال میکنند و آن را تکریم اخلاق و زکات علم به حساب میآورند. آمار وکالت معاضدتی بیشتر و جلوتر از برنامهریزیهای قبلی است. اگر قانونگذاران اساسی ۴۲ سال پیش «دسترسی همه مردم به وکیل» را در قانون اساسی درج کردند، شاید تصورشان را هم نمیکردند که این حق شهروندی روزی جامه عمل به خود بپوشاند. درست است که هنوز تا وضعیت مطلوب فاصله وجود دارد، اما این فاصله اولا دیگر کم و ناچیز است، ثانیا با وضعیت موجود دست یافتنی به نظر میرسد، آن هم با ادامه همین مسیر در مدتی کوتاه .
در ادامه گفتگوی خانم الماسی را با برخی از مسئولان اداره کل معاضدت و همچنین اعضای کمیسیون های معاضدت مرکز وکلا ،کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده میآید.
آقای جعفرینژاد، ضمن عرض تبریک انتصاب شما به عنوان ریاست اداره کل معاضدت به عنوان نخستین پرسش، نگاه شما به معاضدت چگونه است؟
معاضدت مسئولیت بسیار حساس و کاربردی است؛ از چند جهت، یکی از این جهت که جامعه هدف ما افراد مستضعف و نیازمند هستند که تحت حمایت معاضدت قرار میگیرند. افرادی چون بیمارانام اس، افراد تحت پوشش کمیته امداد، بهزیستی و یا حتی محرومینی که تحت حمایت این مجموعهها نیستند اما درصد بالایی را دربرمیگیرند
بنابراین کار این مجموعه بسیار مهم بوده و با توجه به تغییر و تحولاتی که دغدغه اصلی ریاست محترم مرکز و سایر اعضای آن نیز میباشد مستلزم توجه ویژه، تلاش بیوقفه و برنامهریزی دقیق خواهد بود. ابتدا و پیش از این که تقاضایی صورت بگیرد و وکیل معاضدتی یا تسخیری تقاضا بشود و پیش از شروع هر پروندهای ما باید خومان عدالت و انصاف را رعایت کنیم و بعد در دادگاه جاری کنیم. اگر ما نتوانیم کسی را که واقعا مستحق است و نیازمند مشاوره و یا وکیل است با آن کسی که استحقاق ندارد را از هم تفکیک کنیم یعنی بیعدالتی محقق شده است. قانونگذار با تاسیس مرکز وکلا، پیشبینی کرد که ممکن است اشخاص خاصی باشند که حقوقشان ضایع شده باشد ولی توان اخذ وکیل را ندارشته باشند، لذا برای حل مشکل این گروه از مردم که به آنها اشخاص بیبضاعت، که توان مالی پرداخت حق الوکاله ندارند و اشخاصی که حق شان ضایع شده و باید جهت احقاق حق مساعدت شود، اداره معاضدت قضائی تاسیس شد. در واقع یکی از وظایف اداره معاضدت قضائی مرکز این است که به ارائه خدمات رایگان حقوقی به مردم بپردازد، این اداره کل به افراد بیبضاعت به صورت رایگان وکیل معاضدتی معرفی میکند و این وکیل همانند سایر وکلایی که اشخاص با آنها قرارداد میبندند، تمام خدمات و وظایف به موکلشان را به صورت رایگان انجام میدهند.
نکته دیگر این که اداره معاضدت قضائی مرکز با هدف گسترش آگاهیهای حقوقی مردم تاسیس شده است.مردم معمولا در زندگی روزمرهشان با مسائل و مشکلات حقوقی مختلفی روبرو میشوند و به دلیل اینکه قانون را به طور کامل نمیشناسند و اطلاعات حقوقی کافی ندارند نیازمند استفاده از خدمات حقوقی دیگران هستند که این خدمات را جامعهی وکلا عهدهدار هستند و این خدمات حقوقی رایگان توسط اداره معاضدت قضائی در قالب راهنمایی و مشاوره حقوقی به تمامی مردمی که مراجعه به واحدهای معاضدت مرکز وکلا در سراسر کشور دارند یا با شماره ۱۲۹ تماس میگیرند ارائه میشود.
با توجه به حوزه مدیریتی خود چه اقداماتی پیش روی شما است و درصدد انجام آن هستید؟
یکی از اقدامات این است که یک دستورالعمل و نظامنامهای تعیین کنیم که مشخصکننده تعداد ورودی پروندهها باشد تا این که چه تعداد ورودی درمورد پروندهها وجود دارد و به طور متمرکز نسبت به آنها اطلاع پیدا کنیم. درحال حاضر هر یک از استانها در حوزه فعالیت خود به جمعبندی رسیدهاند که به عنوان مثال در سال ۹۹ چه تعداد پرونده تسخیری یا معاضدتی ورودی داشته اما تا به حال به صورت هوشمند و متمرکز نبوده است. این مهم از آن جایی اهمیت دارد که باعث رعایت انصاف و عدالت بین وکلا خواهد بود. باعث شفافسازی نیز خواهد شد تا این گونه نباشد که یک وکیل ۵ پرونده بگیرد و وکیل دیگر در سال هیچ پروندهای را در معاضدت وکالت ننماید.
با توجه به این که مرکز وکلا تنها نهاد ملی ارائهکننده خدمات حقوقی در سراسر کشور است،آیا علاوه بر جامعه هدف که مربوط به مستضعفین و اشخاص حقیقی میشود آیا میتواند شامل نهادهای اجرایی و دولتی هم بشود؟
زمینه فراهم شده تا جهت احقاق حقوق عامه اقدام کنیم. موضوع معاضدت صرفا شامل بیبضاعت مطلق نخواهد بو،د هر جایی که نفع مردم باشد و درخواست بشود مرکز حسب وظیفه ذاتی خویش به ارائه خدمات میپردازد و این اعلام آمادگی انجام شده به عنوان مثال تعدادی از وکلا از استانهای مختلف در خصوص مالباختگان بورس اعلام آمادگی کردهاند و یا درمورد موضوع فیشینگ به همین ترتیب. و یا تفاهم نامههایی که با کمیته امداد، انجمن بیماریهای خاص، بهزیستی، بسیج، بنیاد شهید و… انجام شده و یا در حال انجام است.
این اقدامات از جمله اقدامات مثبتی است که مدیریت جدید مرکز وکلا به مرحله اجرایی رسیده است. حتی میتوان به صورت فراتر نگاه کرد و آن این که در هر حوزهای که نیاز به حضور وکیل و یا مشاور احساس میشود این امکان را فراهم کردهایم تا با جهت مشارکت وکلا، کارآموزان و مشاوران حقوقی مرکز، منتها با ایجاد زیرساختهای لازم با این اقدام حجم ورودی پروندهها به محاکم قضائی کاهش و اطاله دادرسیها بسیار کمتر خواهد شد.
البته زیرساختها و ظرفیت اعم از بودجه، همکاری نهادهای